خانه / گردشگری / حمام علی قلی آقا در اصفهان
حمام علی قلی آقا در اصفهان
حمام علی قلی آقا در اصفهان

حمام علی قلی آقا در اصفهان

«حمام علی قلی آقا» در محله بیدآباد اصفهان در شمال زاینده رود است

حمام علیقلی خان اصفهان یا همان موزه حمام علیقلی خان که حمامی در اصفهان بوده در دوره حاضر تغییر کاربری داده و تبدیل به موزه مردم شناسی شده است این بنا در منطقه یک، خیابان بیدآبادی، محله علیقلی آقا واقع شده است. مجموعه تاریخی علی قلی آقا از اثرات هنری معماری و شهر سازی دوران پر عظمت صفویه است که در محله بید آباد اصفهان واقع گردیده و شامل بازار و چهار سوق، مسجد، مکتب خانه، حمام، زور خانه و کاروانسرا و دکاکین کسبه مختلف بوده که متاسفانه به مرور زمان قسمت هایی از این مجموعه تخریب و بجای آن بناهای جدید احداث گردیده است.

حمام علیقلی آقا اصفهان به وسیله علیقلی آقا از درباریان دو پادشاه صفوی، شاه سلیمان و شاه سلطان حسین صفوی در مجموعه ‌ای که خود، بانی آن بوده، به سال ۱۱۲۵ هجری قمری ساخته شده است. این حمام از نوع معماری سبک اصفهان در اواخر عصر صفوی است. بنای حمام شامل دو حمام بزرگ و کوچک و فضای چال حوض است. هر یک از این دو حمام از دو بخش اصلی سربینه و گرم خانه تشکیل یافته است، به طوری که در آن دوره مردان و زنان به صورت جداگانه می ‌توانستند از آن استفاده نمایند.
تصاویر حمام علی قلی آقا

«حمام علی قلی آقا» از نوع معماری سبک اصفهان در اواخر عصر صفوی است

استفاده از حمام برای همه مردم آزاد بوده و از سحرگاه تا نیم روز مردها و از ظهر تا غروب زنان استحمام می کردند. البته در بعضی دوره ها مانند دوره قاجار، ثروتمندان و افراد با نفوذ ساعاتی گرمابه را قرق یا اجاره می کردند و اجازه ورود را تا زمانیکه خود مشغول استحمام بودند به مردم عادی نمی دادند.

مخزن حمام از سوختن چوب و زغال گرم می شد و حتی دود حاصل از آن را به داخل لوله هایی که در کف وجود دارد هدایت می کردند تا برای ضدعفونی و گرم کردن سایر قسمت ها نیز مورد استفاده قرار بگیرد، بدین ترتیب از کمترین انرژی موجود، به بهترین وجه استفاده می کردند.
تصاویر حمام علی قلی آقا

بنای «حمام علی قلی آقا» شامل دو حمام بزرگ و کوچک و فضای چال‌حوض است

در چند جای حمام در کنار حوضچه ها، سنگ های یک تکه و سفید رنگی به اندازه یک متر دیده می شود که سطح آنها آجدار و دارای برجستگی های ملایمی است. تعجب نکنید اگر بگوئیم که از این سنگها برای ماساژ دادن استفاده می کردند. این سنگها مانند تکیه گاه صندلی و عمود بر حوضچه ها طراحی شده اند و از حفره بالای آنها آب گرم بر سطح آجدار جاری می شد ونقش یک ماساژور را بازی می کردند.

آب به خاطر اختلاف سطح میان مخازن و حوضچه ها و فواره ها، به گردش در می آمده و برای به جریان انداختن آب، لوله ها را شیب دار طراحی کرده اند. یکی از مواردی که هنگام بازدید حمام توجه شما را به خود جلب خواهد کرد وجود تعداد زیادی فواره ها و جوی های آب است که تقریبا همه جا دیده می شوند. این فواره ها باعث م یشوند تا صدای دلنشین آب در فضای بسته حمام بپیچد و در همه جا به گوش برسد تا کسانی که برای شستشو به گرمابه آمده اند، ساعتی به آرامش برسند و خاطر از دغدغه های روزمره بشویند.
تصاویر حمام علی قلی آقا

علیقلی‌آقا سازنده مسجد علیقلی‌آقا و برادرش خسروآقا سازنده حمام خسروآقا است

یکی از نکات جالب این گرمابه، سیستم نوردهی آن است. روشنایی از روزنه هایی تأمین می شود که بر روی سقف گنبدی شکل حمام تعبیه گردیده، دراین روزنه ها شیشه های محدبی و عدسی شکل وجود دارد. خاصیت محدبی این شیشه ها علاوه بر جلوگیری از اتلاف انرژی، باعث شکست نور شده و روشنایی را پخش می کند. در واقع مهندسان و معماران بنا از خاصیت ذره بین، برعکس استفاده نموده و براحتی فضای داخل حمام را روشن کرده اند. ویژگی جالب دیگر اینکه شیشه ها از یک طرف نور را عبور می دهند و کسی که در پشت بام باشد نمیتواند داخل حمام را ببیند.
تصاویر حمام علی قلی آقا

حمام علی قلی آقای اصفهان، یکی از آثار دوره صفوی این شهر است

مشخصات موزه حمام علیقلی آقا اصفهان :
ورودی حمام بزرگ یک فضای هشت ضلعی بوده که به هشتی مشهور است و پس از عبور از دو راهروی عمود بر هم به بینه (رخت کن) متصل می گردد بینه یک هشت ضلعی کامل بزرگ است. پوشش طاق و گنبد آن بر روی هشت ستون سنگی قرار گرفته است. برای تأمین روشنائی بینه نورگیرهای شیشه داری بنام جام گاه در سقف تعبیه گردیده است. ازاره های بینه به فاصله ۱۴۰ سانتیمتردارای کاشیکاری هفت رنگ با نقوش گل و بوته و برگ و اسلیمی بوده و قسمت بالایی تزئینات آهک بری سفیدرنگ به زمینه مشکی مربوط به دوران صفویه ونقاشی با موضوعات متنوع مربوط به دوران قاجار است.

سربینه با راهرو موربی به گرمخانه متصل می گردد. در ضلع دیگر این راهرو لنگ شوی خانه و سرویس بهداشتی قرار گرفته است. گرمخانه حمام فضای تقریبا مستطیل شکلی است که بر روی هشت ستون سنگی و دیوارهای جانبی قرارگرفته، کف گرمخانه با سنگ های مرغوب مرمرین پوشیده شده است که زنبورک هایی در زیرداشته، از طریق تون هوای گرم به داخل زنبورک وارد شده و باعث گرم شدن کف می گردیده است. دور تا دور دیوار گرم خانه تا ارتفاع ۱۴۶ سانتیمتر با تزئینات کاشیکاری با نقوش گل و مرغ و اسلیمی مزین شده است. خزینه حمام در کنار گرمخانه قرار گرفته و از طریق پله هایی کوتاه بدان می رسند.

در طرفین خزینه نیز دو محل استحمام اختصاصی طراحی شده که به شاه نشین مشهور است. در ضلع جنوبی گرمخانه ساختمان چهارحوض و در طرفین آن نیم هشتی های زیبایی (شاه نشین های غربی و شرقی) قرار دارد. ابعاد تقریبی استخر ۵*۱۳ متر با عمق ۲۵/۱ است. کف محوطه باسنگ فرش شده و ازاره دیوار آن تا ارتفاع ۱۶۸ سانتیمتر دارای کاشیکاری هفت رنگ با طرح هایی نظیر درخت سرو و شکوفه، ترکیب بندی هایی با نقوش درختان میوه و گل و بوته و اسلیمی است. بر روی یکی از جرزهای مشرف به گرمخانه یک تابلو کاشی تصویر مردی ایستاده با لباس و عمامه و عصا بدست مربوط به دوران صفویه که احتمالا تصویربانی حمام یعنی علی قلی آقا می باشد را نشان می دهد.
تصاویر حمام علی قلی آقا

مجموعه حمام علی قلی آقا از دو حمام بزرگ و کوچک تشکیل شده است

حمام کوچک ساختار معماری مشابه حمام بزرگ دارد. با این تفاوت که در مقیاس کوچکتری اجرا گردیده است. آب مورد استفاده در حمام از چاه گاو تأمین می شده که بوسیله گاو در فضایی به نام گاورو واقع در ضلع غربی بنا بیرون کشیده و به مخزنی واقع در پشت بام انتقال داده می شد و از آنجا با تنبوشه های سفالین به خزینه ها و آب نماها و چهارحوض هدایت می گردید. ازدیگر بخشهای حمام سیستم گرمایش آن شامل تون (آتشدان)، انبار سوخت، تیان (ظرف مخصوص گرم کردن آب) و گودال جمع آوری خاکستر می باشد که در ضلع غربی بنا واقع شده و همچنین دودکش ها و کانال های انتقال گرما به زیر حمام است. سیستم دفع فاضلاب به روش گنداب بوده. بدین ترتیب که فاضلاب از طریق کف شوی های دو محل گرمخانه و بینه به کانالی هدایت گردیده و سرانجام در محوطه بزرگی در پشت حمام سرازیر شده در آن محل پس از خشک شدن به خارج شهر حمل می گردید.

این بنا با وسعت 983 مترمربع اکنون به عنوان موزه مزدم شناسی در معرض دید عموم گردشگران قرار گرفته است.

منبع: makanbin.com

درباره ی zendegijadid

همچنین ببینید

5 کاری که نباید در سفرهای تنهایی انجام دهید

15 کاری که نباید در سفرهای تنهایی انجام دهید

یکی از ویژگی‌‌های تنهایی سفر کردن، این است که خودتان میتوانید برنامه‌تان را تغییر دهید …

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *